Član 1
U Zakonu o investicionim fondovima("Sl. list CG", br. 54/2011)poslije člana 92 dodaje se osam novih članova, koji glase:
"Kvalifikovano učešće u društvu za upravljanje
Član 92a
Pravno ili fizičko lice ne smije steći kvalifikovano učešće u društvu za upravljanje, bez prethodne saglasnosti Komisije za hartije od vrijednosti.
Lice koje ima kvalifikovano učešće u društvu za upravljanje ne smije dalje povećavati učešće u kapitalu ili glasačkim pravima u društvu za upravljanje tako da dostigne, ili dostigne preko, 10%, 20%, 33% ili 50% učešća u glasačkim pravima ili kapitalu društva za upravljanje, bez prethodne saglasnosti Komisije za hartije od vrijednosti.
Grupa povezanih lica smatra se jednim sticaocem učešća u kapitalu ili glasačkim pravima u društvu za upravljanje.
Sadržinu i obrazac zahtjeva za dobijanje saglasnosti za sticanje kvalifikovanog učešća u društvu za upravljanje utvrđuje Komisija.
Postupanje po zahtjevu za dobijanje saglasnosti za sticanje kvalifikovanog učešća
Član 92b
U postupku odlučivanja o izdavanju saglasnosti za sticanje kvalifikovanog učešća Komisija cijeni podobnost i finansijsko stanje podnosioca zahtjeva na osnovu:
1) poslovne reputacije, kao i pravnog, odnosno finansijskog položaja podnosioca zahtjeva;
2) reputacije i stručnih kvalifikacija lica koja su nosioci upravljačkih funkcija, za podnosioce zahtjeva koji su pravna lica;
3) finansijske stabilnosti podnosioca zahtjeva, obzirom na vrstu djelatnosti koju obavlja;
4) mogućnosti efikasnog vršenja nadzora nad društvom u kome se vrši sticanje nakon eventualnog izdavanja saglasnosti;
5) vjerovatnoće da se u vezi sa sticanjem kvalifikovanog učešća u društvu za upravljanje sprovodi ili namjerava sprovesti pranje novca ili finansiranje terorizma ili to sticanje može uticati na povećanje rizika od pranja novca ili finansiranja terorizma.
Komisija će odbiti zahtjev za dobijanje saglasnosti za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća ako, na osnovu kriterijuma iz stava 1 ovog člana, ocijeni da bi:
1) zbog djelatnosti ili poslova koje obavlja ili zbog radnji koje je u obavljanju poslova na tržištu hartija od vrijednosti izvršio podnosilac zahtjeva za sticanje kvalifikovanog učešća, odnosno sa njim povezano lice, moglo biti ugroženo poslovanje društva za upravljanje;
2) zbog djelatnosti ili poslova koje obavlja podnosilac zahtjeva za sticanje kvalifikovanog učešća, odnosno sa njim povezano lice ili načina povezanosti između tih lica, moglo biti onemogućeno, odnosno otežano vršenje nadzora nad društvom za upravljanje;
3) sticanje kvalifikovanog učešća bilo suprotno uslovima propisanim zakonom kojim se uređuje tržište hartija od vrijednosti;
4) u vezi sa tim sticanjem moglo biti ili je bilo izvršeno, odnosno pokušano pranje novca ili finansiranje terorizma.
Rokovi za sticanje kvalifikovanog učešća
Član 92v
Lice koje je dobilo saglasnost za sticanje kvalifikovanog učešća u društvu za upravljanje dužno je da u roku od šest mjeseci od dana dobijanja saglasnosti stekne kvalifikovano učešće u društvu za upravljanje.
Izuzetno, na zahtjev lica iz stava 1 ovog člana, Komisija može produžiti rok iz stava 1 ovog člana najduže za još šest mjeseci.
Prestanak važenja saglasnosti
Član 92g
Ako u rokovima iz člana 92v ovog zakona lice kome je izdata saglasnost za sticanje kvalifikovanog učešća u društvu za upravljanje stekne kvalifikovano učešće u društvu za upravljanje ispod nivoa za koji je tražilo saglasnost, saglasnost će važiti samo za učešće u kapitalu ili glasačkim pravima u društvu za upravljanje koje je to lice steklo.
Ako lice sa kvalifikovanim učešćem u društvu za upravljanje otuđenjem akcija ili na drugi način smanji kvalifikovano učešće u društvu za upravljanje, saglasnost važi samo za nivo učešća u kapitalu ili glasačkim pravima koje to lice ima u društvu za upravljanje nakon smanjenja kvalifikovanog učešća.
Oduzimanje saglasnosti za sticanje kvalifikovanog učešća
Član 92d
Komisija će rješenjem oduzeti saglasnost za sticanje kvalifikovanog učešća, ako:
1) je saglasnost data na osnovu neistinitih i netačnih podataka;
2) je zbog djelatnosti i poslova koje obavlja ili zbog radnji koje je izvršio kvalifikovani imalac, odnosno sa njim povezano lice, ugroženo poslovanje društva za upravljanje;
3) je zbog djelatnosti i poslova koje obavlja kvalifikovani imalac, odnosno sa njim povezano lice ili načina povezanosti između tih lica onemogućeno, odnosno otežano vršenje nadzora nad društvom za upravljanje;
4) kvalifikovani imalac krši obavezu pribavljanja saglasnosti za sticanje kvalifikovanog učešća, odnosno povećanje tog učešća ili na drugi način ometa nadzor nad društvom za upravljanje;
5) kvalifikovani imalac prestane da ispunjava uslove na osnovu kojih je dobio saglasnost.
Na osnovu rješenja iz stava 1 ovog člana kvalifikovani imalac gubi pravo glasa iz akcija koje mu obezbjeđuju kvalifikovano učešće i dužan je da ih otuđi u roku od 60 dana, od dana donošenja rješenja iz stava 1 ovog člana.
Ukoliko lice iz stava 2 ovog člana ne otuđi akcije u propisanom roku, te akcije postaju akcije bez prava glasa, do njihovog otuđenja.
Sticanje kvalifikovanog učešća bez saglasnosti
Član 92đ
Lice koje stekne kvalifikovano učešće u društvu za upravljanje bez saglasnosti Komisije nema pravo glasa u upravljanju društvom za upravljanje po osnovu tako stečenih akcija i dužno je da ih otuđi u roku od 60 dana od dana sticanja.
Ukoliko lice iz stava 1 ovog člana ne otuđi akcije u propisanom roku, nezakonito stečene akcije postaju akcije bez prava glasa, do njihovog otuđenja.
Ništavost odluka
Član 92e
Odluke donijete u organima društva za upravljanje uz učešće glasova imaoca akcija koji nema saglasnost za sticanje kvalifikovanog učešća, odnosno kome je oduzeta saglasnost za sticanje kvalifikovanog učešća, ništave su.
Obavještavanje Komisije od strane kvalifikovanih sticalaca
Član 92ž
Lice sa kvalifikovanim učešćem u društvu za upravljanje koje namjerava da prodajom akcija ili na drugi način smanji kvalifikovano učešće u društvu za upravljanje ispod nivoa za koji je dobilo saglasnost, dužno je da o tome obavijesti Komisiju."
Član 2
Poslije člana 93 dodaje se pet novih članova, koji glase:
"Uslovi za imenovanje lica na rukovodećim funkcijama u društvu za upravljanje
Član 93a
Za člana odbora direktora odnosno izvršnog direktora društva za upravljanje investicionim fondovima ne može biti imenovano lice:
1) koje je osuđivano na bezuslovnu kaznu zatvora dužu od šest mjeseci;
2) protiv koga se vodi krivični postupak;
3) koje je u poslednje tri godine bilo član odbora direktora ili nosilac posebnih ovlašćenja u pravnom licu:
- nad kojim je otvoren ili sproveden postupak prinudne likvidacije, odnosno stečaja;
- kojem je oduzeta dozvola ili odobrenje za rad kao posljedica kršenja propisa.
4) koje je direktor, član odbora direktora, zaposleno lice ili lice koje posjeduje kvalifikovano učešće u:
- drugom društvu za upravljanje investicionim fondovima ili njegovim zavisnim pravnim licima;
- društvu za upravljanje penzionim fondovima;
- depozitaru investicionog fonda kojim društvo upravlja;
- ovlašćenom učesniku na tržištu hartija od vrijednosti;
- centralnoj depozitarnoj agenciji;
- berzi.
5) koje je član nadzornog odbora zatvorenog fonda kojim društvo upravlja;
6) koje je na rukovodećoj poziciji ili zaposleno lice u organima državne uprave, odnosno agencijama i organizacijama čiji je osnivač država;
7) koje ne ispunjava opšte uslove utvrđene zakonom kojim se uređuje organizacija privrednih društava.
Lice koje se imenuje za člana odbora direktora odnosno izvršnog direktora društva za upravljanje investicionim fondovima mora imati:
1) visoku stručnu spremu;
2) odgovarajuću poslovnu reputaciju; i
3) najmanje tri godine radnog iskustva u oblasti finansija i finansijskih tržišta.
Saglasnost na imenovanje
Član 93b
Za člana odbora direktora odnosno izvršnog direktora društva za upravljanje može se imenovati samo lice koje dobije prethodnu saglasnost Komisije.
Uz zahtjev za dobijanje saglasnosti iz stava 1 ovog člana društvo za upravljanje prilaže dokaze o ispunjenosti uslova iz člana 93a ovog zakona.
Odbijanje zahtjeva za dobijanje saglasnosti na imenovanje
Član 93v
Komisija će odbiti zahtjev za dobijanje saglasnosti na imenovanje člana odbora direktora odnosno izvršnog direktora društva za upravljanje, ako:
1) predloženo lice ne ispunjava uslove iz člana 93a ovog zakona;
2) na osnovu raspoloživih podataka ocijeni da bi se imenovanjem predloženog lica
moglo ugroziti poslovanje društva za upravljanje i investicionih fondova kojima društvo upravlja, zbog djelatnosti i poslova koje obavlja ili zbog radnji koje je predloženo lice izvršilo.
Prestanak važenja saglasnosti
Član 93g
Saglasnost na imenovanje člana odbora direktora odnosno izvršnog direktora društva za upravljanje prestaje važiti ako:
1) lice u roku od 6 mjeseci od izdavanja saglasnosti ne bude imenovano ili ne stupi na dužnost na koju se saglasnost odnosi;
2) licu istekne mandat za obavljanje dužnosti na koju se saglasnost odnosi, s danom isteka mandata;
3) licu istekne ugovor o radu u društvu za upravljanje, s danom isteka ugovora.
Oduzimanje saglasnosti
Član 93d
Komisija će oduzeti saglasnost na imenovanje člana odbora direktora odnosno izvršnog direktora društva za upravljanje ako utvrdi:
1) da je rješenje o davanju saglasnosti doneseno na osnovu netačnih ili nepotpunih podataka;
2) da lice za koje je data saglasnost više ne ispunjava za to utvrđene uslove;
3) da je lice za koje je data saglasnost naknadno izvršilo povredu odredaba ovog zakona, zakona kojim se uređuju mjere i radnje koje se preduzimaju radi otkrivanja i sprječavanja pranja novca i finansiranja terorizma i drugih propisa, a Komisija smatra da je povreda dovoljno ozbiljna i sistemska i da lice čini nepodobnim i nepouzdanim za obavljanje poslova člana odbora direktora odnosno izvršnog direktora društva za upravljanje."
Član 3
Član 145 mijenja se i glasi:
"U vršenju nadzora nad poslovanjem društva za upravljanje investicionim fondovima i investicionih fondova, Komisija može:
1) naložiti otklanjanje nezakonitosti i nepravilnosti;
2) naložiti posebne mjere prema odgovornim licima u društvu za upravljanje i prema članovima nadzornog odbora zatvorenog investicionog fonda, koje uključuju:
- razrješenje članova odbora direktora društva za upravljanje, odnosno izvršnog direktora društva ili lica sa posebnim ovlašćenjima u društvu za upravljanje;
- pisano upozorenje, privremenu suspenziju ili oduzimanje licence investicionom menadžeru u društvu za upravljanje; i
- razrješenje članova nadzornog odbora zatvorenog investicionog fonda.
3) dati nalog za promjenu društva za upravljanje;
4) privremeno zabraniti raspolaganje imovinom društva za upravljanje i investicionog fonda;
5) oduzeti dozvolu za rad društvu za upravljanje;
6) naložiti druge mjere neophodne za otklanjanje nezakonitosti i nepravilnosti u poslovanju društva za upravljanje i investicionog fonda.
Komisija u vršenju nadzora može izreći jednu ili više mjera iz stava 1 ovog člana, zavisno od prirode i težine utvrđenih nepravilnosti.
Mjere iz stava 1 ovog člana Komisija može izreći i u vršenju nadzora nad sprovođenjem zakona kojim se uređuju mjere i radnje koje se preduzimaju radi otkrivanja i sprječavanja pranja novca i finansiranja terorizma.
Bliže uslove, način i postupak vršenja nadzora utvrđuje Komisija."
Član 4
Član 188 briše se.
Član 5
U članu 191 stav 1 poslije tačke 100 dodaje se jedna nova tačka, koja glasi:
"100a) imenuje člana odbora direktora ili izvršnog direktora društva za upravljanje bez saglasnosti Komisije (član 93b stav 1);".
Član 6
Član 195 mijenja se i glasi:
"Novčanom kaznom u iznosu od 5.000 eura do 40.000 eura kazniće se za prekršaj pravno lice, ako:
1) obavlja poslove depozitara bez odobrenja Centralne banke Crne Gore (član 18 stav 3);
2) stekne ili poveća kvalifikovano učešće u društvu za upravljanje bez saglasnosti Komisije (član 92a stav 1);
3) ne otuđi akcije za koje mu je Komisija oduzela saglasnost (član 92d stav 2);
4) ne otuđi akcije stečene bez saglasnosti Komisije (član 92đ stav 1);
5) ne obavijesti Komisiju o namjeri smanjenja svog kvalifikovanog učešća (član 92ž);
6) koristi vrstu ili opis kojim se dovodi u zabludu da je lice osnovano i/ili da posluje u skladu sa odredbama ovog zakona, koje nije dobilo dozvolu za rad u skladu sa ovim zakonom (član 167 stav 1).
Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom u iznosu od 500 eura do 4.000 eura.
Za prekršaj iz stava 1 tačka 2, 3, 4 i 5 ovog člana kazniće se fizičko lice novčanom kaznom u iznosu od 500 eura do 4.000 eura."
IZ OBRAZLOŽENJA
II. RAZLOZI ZA DONOŠENJE ZAKONA
U Izvještaju Komiteta eksperata Savjeta Evrope za evaluaciju mjera u borbi protiv pranja novca i finansiranja terorizma (u daljem tekstu: MONEYVAL) o IV krugu evaluacije sistema sprječavanja pranja novca i finansiranja terorizma u Crnoj Gori (u daljem tekstu: Izvještaj), konstatovani su određeni regulatorni nedostaci iz djelokruga rada Komisije za hartije od vrijednosti, koji se odnose na Zakon o investicionim fondovima ("Sl. list Crne Gore", br. 54/11) pa su tako kao faktori koji su uticali na slabiju ocjenu usklađenosti sa preporukama Radne grupe za finansijske mjere u borbi protiv pranja novca (u daljem tekstu: FATF) navedeni:
¾ Komisija za hartije od vrijednosti može da primjenjuje kazne samo kada obveznik ne otkloni utvrđeni prekršaj (odnosi se na preporuku 17 iz Izvještaja); i
¾ dok se Centralna banka i Agencija za nadzor osiguranja rukovode zakonom koji ih obavezuje da daju prethodno odobrenje za lica koja su vlasnici kontrolnog udjela kod obveznika, ili članovi odbora direktora, to nije tako za Komisiju za hartije od vrijednosti (odnosi se na preporuku 23 iz Izvještaja).
Zakon o investicionim fondovima ("Sl. list CG", br. 54/2011) ne propisuje uslove za imenovanje članova odbora direktora društava za upravljanje investicionim fondovima niti uslove za imenovanje izvršnog direktora društva za upravljanje investicionim fondovima. Pored navedenog, ovaj zakon ne sadrži odredbe koje daju ovlašćenje Komisiji da odlučuje o davanju saglasnosti na imenovanje izvršnog direktora i članova odbora direktora društva za upravljanje.
Shodno članu 145 Zakona o investicionim fondovima ("Sl. list CG", br. 54/2011), Komisija može preduzeti mjere prema društvu za upravljanje samo ako društvo ne otkloni utvrđene nezakonitosti odnosno nepravilnosti u ostavljenom roku i o tome ne obavijesti Komisiju.
I u Predlogu Akcionog plana za unapređenje sistema sprječavanja pranja novca i finansiranja terorizma, koji je sastavni dio Izvještaja, evaluatori daju sljedeće preporuke koje se odnose na pitanja iz oblasti poslovanja investicionih fondova:
- Trebalo bi uvesti jasan pravni osnov koji će spriječiti kriminalce ili njihove saradnike da budu vlasnici ili stvarni vlasnici značajnog dijela ili kontrolnog paketa, ili da budu na rukovodećoj funkciji (uključujući članstvo u odboru direktora) u društvu za upravljanje investicionim fondovima (ili filijali stranog društva) (odnosi se na preporuku 23 iz Izvještaja);
- Komisija bi trebala da bude u mogućnosti da primjenjuje kazne po Zakonu o investicionim fondovima u svim slučajevima kada postoji prekršaj, a ne samo kada se prekršaj ne otkloni (odnosi se na preporuku 17 iz Izvještaja);
- Zakon o investicionim fondovima bi trebalo izmijeniti i uvesti eksplicitno upućivanje na ulogu koju nadzorni organ ima u borbi protiv pranja novca i finansiranja terorizma (odnosi se na preporuku 29 iz Izvještaja);
Donošenjem Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o investicionim fondovima otkloniće se određeni regulatorni nedostaci iz djelokruga rada Komisije za hartije od vrijednosti, koji se odnose na Zakon o investicionim fondovima ("Sl. list CG", br. 54/2011), a konstatovani su u Izvještaju MONEYVAL-a o IV krugu evaluacije sistema sprječavanja pranja novca i finansiranja terorizma u Crnoj Gori.
Cilj donošenja ovog zakona je poboljšanje sistema sprječavanja pranja novca i finansiranja terorizma u Crnoj Gori u sektoru u kojem nadzor vrši Komisija za hartije od vrijednosti, jer će se njegovim usvajanjem smanjiti broj faktora koji su negativno uticali na ocjenu usklađenosti crnogorskog sistema sprječavanja pranja novca i finansiranja terorizma sa preporukama FATF-a i poboljšati nadzorna funkcija Komisije za hartije od vrijednosti.
III. OBJAŠNJENJE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA
Član 1
Dopunama Zakona o investicionim fondovima ("Sl. list CG", br. 54/2011) kroz dodavanje članova 92a, 92b, 92v, 92g, 92d, 92đ, 92e i 92ž, detaljnije se uređuje procedura sticanja kvalifikovanog učešća u društvu za upravljanje.
Ovim dopunama uređuju se:
¾ obaveza dobijanja saglasnosti Komisije za sticanje kvalifikovanog učešća u društvu za upravljanje (član 92a);
¾ postupak po zahtjevu za dobijanje saglasnosti za sticanje kvalifikovanog učešća;
¾ rokovi za sticanje kvalifikovanog učešća;
¾ prestanak važenja saglasnosti za sticanje kvalifikovanog učešća;
¾ oduzimanje saglasnosti za sticanje kvalifikovanog učešća;
¾ sticanje kvalifikovanog učešća bez saglasnosti;
¾ ništavost odluka društva za upravljanje donijetih uz učešće glasova imaoca akcija koji nema saglasnost za sticanje kvalifikovanog učešća; i
¾ obavještavanje Komisije od strane kvalifikovanih sticalaca kod smanjenja kvalifikovanog učešća u društvu ispod nivoa za koji je dobijena saglasnost.
Kroz ove dopune poboljšava se nadzorna uloga Komisije u postupku sticanja kvalifikovanog učešća u društvu za upravljanje od strane trećih lica, jer Komisija, na osnovu kriterijuma propisanih zakonom, cijeni da li je lice koje želi da stekne kvalifikovano učešće u društvu za upravljanje podobno da bude kvalifikovani sticalac u društvu za upravljanje. Na taj način uvodi se jasan pravni osnov kojim se mogu spriječiti kriminalci ili njihovi saradnici da budu vlasnici ili stvarni vlasnici značajnog dijela ili kontrolnog paketa u društvu za upravljanje investicionim fondovima.
Član 2
Dopunama Zakona o investicionim fondovima ("Sl. list CG", br. 54/2011) kroz dodavanje članova 93a, 93b, 93v, 93g i 93d, utvrđuju se uslovi za imenovanje i davanje saglasnosti na imenovanje članova odbora direktora i izvršnog direktora društva za upravljanje.
Ovim dopunama Komisija dobija ovlašćenje da, na osnovu kriterijuma propisanih zakonom, cijeni da li je lice koje se predlaže za člana odbora direktora ili izvršnog direktora društva za upravljanje podobno da obavlja navedene funkcije u društvu za upravljanje. Na taj način uvodi se jasan pravni osnov na osnovu kojeg Komisija može spriječiti kriminalce ili njihove saradnike da budu na rukovodećoj funkciji u društvu za upravljanje.
Član 3
Izmjenom člana 145 Zakona o investicionim fondovima("Sl. list CG", br. 54/2011) (", Komisija će biti u mogućnosti da, u zavisnosti od prirode i težine utvrđenih nezakonitosti ili nepravilnosti, preduzme bilo koju mjeru po Zakonu o investicionim fondovima tj. ovlašćenje Komisije da preduzima mjere prema društvu za upravljanje neće biti uslovljeno nepostupanjem društva po rješenju o nalaganju otklanjanja nezakonitosti ili nepravilnosti.
Član 4
Ovim članom briše se član 188 Zakona o investicionim fondovima da se ne bi ponavljale odredbe o kvalifikovanom učešću u društvu za upravljanje, jer je procedura sticanja kvalifikovanog učešća u društvu za upravljanje uređena članovima 92a, 92b, 92v, 92g, 92d, 92đ, 92e i 92ž.
Član 5
Dopunom člana 191 stav 1 kroz dodavanje nove tačke 100a, poslije tačke 100, propisuje se prekršaj i novčana kazna ukoliko društvo imenuje člana odbora direktora ili izvršnog direktora društva za upravljanje bez saglasnosti Komisije.
Član 6
Izmjenom člana 195 Zakona o investicionim fondovima("Sl. list CG", br. 54/2011), propisuje se prekršaj i novčana kazna za pravno lice, odgovorno lice u pravnom licu i fizičko lice:
¾ ako stekne ili poveća kvalifikovano učešće u društvu za upravljanje bez saglasnosti Komisije;
¾ ako ne otuđi akcije za koje mu je Komisija oduzela saglasnost;
¾ ako ne otuđi akcije stečene bez saglasnosti Komisije; i
¾ ako ne obavijesti Komisiju o namjeri smanjenja svog kvalifikovanog učešća.
Izvor: Vebsajt Ministarstvo finansija, 15.12.2015.